գ/ Ընտրական տեղամասեր և տեղամասային կենտրոններ
դ/ Ընտրությունը և կուսակցությունները /էլ․ դասագիրք, էջ 16-23/․
Օգտակար հղումներ՝
-ՀՀ Սահմանադրություն
-ՀՀ ընտրական օրենսգիրք

Առաջադրանք
1․ Բավարա՞ր եք համարում ընտրությունների հրապարակայնության աստիճանը մեր երկրում /բլոգային աշխատանք/․

1. Էվոլյուցիան բիոլոգիայի մեջ բնական ընտրությունը է, որի ընթացքում կյանքի ձևերը փոփոխվում են ժամանակի մեջ: Էվոլյուցիայի միջոցով սեռերը հեշտացնում են կամ բարելավում են իրենց միջավայրի հետ համահունչելու համար:
2. Էվոլյուցիայի շարժիչ ուժերն են՝
   • Ժառանգական փոփոխականություն (mutations): Առանձին էնդեմիալ փոփոխականությունները, որոնք կարող են հանձնարարվել սեռերին:
   • Բնական ընտրություն (natural selection): Միջավայրի ազդեցիքները նպաստում են այն հատկություններին, որոնք կարևոր են կարողացության և բարեհաջողության համար:
   • Անտառապան գործոններ (genetic drift): Սեռերի ճյուղավորումը կամ գենետիկ դրսևորումը

1. ժառանգական փոփոխականություն (Genetic Variation) – Այստեղ հիմքը է էվոլյուցիայի համար։ Հետարանած փոփոխականությունները, կամ մուտացիաները, սեռերի մեջ մշակվում են անկախ ուստի իրենց մանրէներից (դիետերիկ գծից)։ Երբ սեռերը տարածվեն, նրանք կրում են իրենց հետ այդ մուտացիաները, որոնք կարող են լինել արդյունավետ կամ անարդյունքային։

1.Նկարագրել ինչ է էվոլյուցիան:

Առանձնյակի ֆենոտիպը գենոտիպի և գոյության պայմանների փոխազդեցության արդյունքը կոչվում է էվոլուցիա։ Էվոլյուցիոն գործընթացի արդյունքում կյանքի կազմավորման բոլոր մակարդակներում՝ տեսակներից, անհատական օրգանիզմներից մինչև մոլեկուլներ առաջանում է կենսաբազմազանություն։

2.Որոնք են էվոլյուցիայի շարժիչ ուժերը։

Կենդանի էակների էվոլյուցիայի մասին ամբողջական ուսմունք ստեղծելու առաջին փորձը կատարել է ֆրանսիացի կենդանաբան Ժ. Լամարկը XIX դարում: Նա ենթադրել է էվոլյուցիայի գոյության մասին, որի շարժիչ ուժը բնության ինքնակատարելագործման ձգտումն է:

Էվոլյուցիայի շարժիչ ուժերն են՝

1.   փոփոխականությունը,

2.   ժառանգականությունը,

3.   բնական ընտրությունը

3. Բացատրել հետևյալ հերթականությունը` ժառանգական փոփոխականություն, գոյության կռիվ, բնական ընտրություն

Բնական ընտրություն է կոչվում այն գործընթացը, որի հետևանքով գոյատևում և իրենցից հետո սերունդ են թողնում տվյալ պայմաններում առավելապես օգտակար ժառանգական փոփոխություններ ունեցող առանձնյակները։

«Գոյության կռիվ» ասելով հասկանում ենք տեսակի ներսում առանձնյակների միջև, տարբեր տեսակների առանձնյակների միջև, ինչպես նաև առանձնյակների և անօրգանական աշխարհի միջև տեղի ունեցող բարդ և բազմազան հարաբերությունները: Գոյության կռվի հիմնական պատճառը տեսակների թվաքանակի հնարավոր անսահմանափակ աճի և միջավայրի պայմանների, պաշարների միջև եղած անհամապատասխանությունն է: 

Ժառանգական փոփոխականություն, ինչպես գիտենք, փոփոխականությունը օրգանիզմի` իր անհատական զարգացման ընթացքում նոր հատկանիշներ ձեռք բերելու հատկությունն է։ Տարբերում ենք գենոտիպային և ոչ ժառանգական ֆենոտիպային կամ մոդիֆիկացիոն փոփոխականություններ։

ա/ Ի՞նչ է ընտրությունը
բ/ Ընտրողները և ժողովրդավարությունը /էլ․ դասագիրք, էջ 16-23/․
Օգտակար հղումներ՝
-ՀՀ Սահմանադրություն
-ՀՀ ընտրական օրենսգիրք

Առաջադրանք
1․ Բացատրե՛ք հետևյալ հասկացությունների նշանակությունը․
ա/ ընդհանուր ընտրական իրավունք

Այս հասկացությունը նշանակում է, որ ընտրության մասնակցողները, բոլորը ունեն նույն ընտրական իրավունքները, որոնք էլ անվանվում են ընդհանուր

բ/ հավասար ընտրական իրավունք

Այս հասկացությունը նշանակում է, որ ընտրության ժամանակ, բոլոր ընտրողների իրավունքները հավասար են։

գ/ ուղղակի ընտրական իրավունք

Ըստ «Կոնվենցիայի»՝

Ուղղակի ընտրական իրավունքի սկզբունքի պահպանում նշանակում է, որ ընտրությունների ժամանակ քաղաքացիները քվեարկում են անմիջականորեն` համապատասխան թեկնածուին և (կամ) թեկնածուների ցուցակներին «կողմ» կամ թեկնածուին, թեկնածուներին և (կամ) թեկնածուների ցուցակներին «դեմ» կամ բոլոր թեկնածուների և (կամ) թեկնածուների ցուցակներին «դեմ»:

դ/ գաղտնի քվեարկություն /բլոգային աշխատանք/․

որի դեպքում բացառվում է քվեարկողի կամարտահայտության նկատմամբ հսկողությունը։ Քվեարկության գաղտնիությանը ապահովվում է քվեաթերթիկների, գնդիկների կամ քվեարկության հատուկ մեքենաների միջոցով։

8. He asked me if I had already translated the article.
9. He said that a young lady wanted to see Mr. Porter.
10. He asked who was going to live in that big house.
11. He inquired whether I had played for my school team.
12. Sally advised me to take a deep breath.
13. Mrs. Green told him he was too soft-hearted.
14. He complained that the day was too long and that they would get very tired.
15. Ann asked what I was going to study.
16. She questioned whether I had been there in autumn.
17. He warned not to leave the room at night.
18. Albert asked Jane if there was a telegram for him.
19. He explained that my leave had given him a chance to tell what happened.
20. My mother inquired which of his sons had inherited his estate.

1. I was afraid that I would get lost in the forest.
2. She knew that we had never seen her painting.
3. The scientist was sure that he would find a solution to the problem.
4. I knew that you had arrived in Saint Petersburg and assumed you would visit me.
5. We didn’t think that he would get so angry.
6. We went to school yesterday, thinking that he would not come to school.
7. My sister is studying French, and I thought she would go to Paris.
8. I was told that you had called me.
9. I thought you were in Moscow.
10. I didn’t know that you had already returned to Saint Petersburg.
11. We hoped that we would go to London.
12. The teacher said that our friends from London had sent a letter.
13. She said that her friend had invited her to the theater.
14. We were afraid that we wouldn’t be able to buy a theater ticket.
15. We saw that the children were playing in the sand.
16. She said that she would no longer swim because the water was cold.
17. My cousin said she loves opera and would be happy to go to the theater with us, even though she had already listened to La Traviata twice.

1. Everyone was sure that Boris would do well on his exams.
2. He said that Leo Tolstoy was his favorite writer.
3. I knew that you lived in Moscow, but I didn’t know your address.
4. He said that he would quit smoking.
5. Everyone knew that she would go to Rome.
6. Sorry, we didn’t think that you were waiting for us.
7. I didn’t know that you liked football too.
8. I was sure that he would be an outstanding artist.
9. I was afraid that you wouldn’t follow my advice.
10. I didn’t know that you would be working in the reading room.
11. I thought that he would wait for me.
12. He was afraid that it would be difficult for him to give the presentation.
13. Andrey told us that when he entered the room, his friend was already sitting on the sofa, reading a newspaper.
14. We hoped that she would come soon.
15. He said that he didn’t know when the conference would start.

Պատրաստվե՛ք դաս-քննարկման՝
Թեմա 13/2․Ընտրություններ.
գ/ Ընտրական տեղամասեր և տեղամասային կենտրոններ
դ/ Ընտրությունը և կուսակցությունները /էլ․ դասագիրք, էջ 16-23/․ Առաջադրանք
1․ Բավարա՞ր եք համարում ընտրությունների հրապարակայնության աստիճանը մեր երկրում /բլոգային աշխատանք/․,

Կետադրիր տրված նախադասությունները։

1. Ձեռքը մեկնեց քրոջը, որ ավարտել էր արտասանությունը։
2. Այդ ձին էին ուզում բռել զինվորները, որոնք երկար պարանները թևներին փաթաթած՝ շպրտում էին գերության օղակը։
3. Նա իմ աչքում դարձավ այն կետը, որի շուրջը պտտվում էր իմ ներքին աշխարհը։
4. Այս փողոցն ունի այնպիսի հատկանիշներ, որոնցից զուրկ են քաղաքի մյուս փողոցները։
5. Նրանցից յուրաքանչյուրի սրտում ահ կար, թե իր կովը կարող է հիվանդ դուրս գալ։
6. Սկսենք հարավից, որտեղից շուկա էին բերում ձմերուկի և սեխի սարեր։
7. Շողոքորթ կեղծությամբ էր նրան նայում Շողուց Ալեքը, որին շշմեցրել էր այդ տեսարանը։
8. Բայց այս բոլորից գյուղը հասկացավ միայն այն, որ դրությունը ծանրանում է․ նոր փորձանքներ են սպասվում։
9. Այսօր դու խոսեցիր այնքան, որքան չէիր խոսել մի ամսում։
10. Ես չպիտի մոռանամ իմ լեզուն, իմ սովորությունները, որպեսզի վերադարձին ինձ օտար չհամարեն։

Ուղղորդող հարցեր.
*1- Ինչո՞ւ են 7- րդ խմբի գլխավոր ենթախմբի տարրերին անվանում «հալոգեններ», ո՞ր տարրերն են դրանք բնութագրեք այդ տարրերը

*2-Հալոգենները ինչպիսի՞ միացությունների ձևով են տարածված բնության մեջ, գրեք օրինակներ… *3-Ինչո՞ւ են հալոգենները համարվում կենսական տարրեր, թվարկեք հալոգենների միացությունների դերը մարդու օրգանիզմում….
*4-Գրեք հալոգենների ատոմների բաղադրությունը և կառուցվածքը
*5-Ինչպիսի՞ վալենտականություն և օքսիդացման աստիճան են ցուցաբերում քլորը միացություններում, գրեք օրինակներ…
*6- Թվարկեք հալոգեն պարզ նյութերի ֆիզիկաքիմիական հատկությունները
*7- Որտե՞ղ են կիրառում քլորը և նրա միացությունները *8- Որտե՞ղ են կիրառում աղաթթուն և նրա աղերը, ի՞նչ է ժավելաջուրը…, ի՞նչ է քլորակիրը…
*9- Կարելի՞ է խմելու ջուրը ախտահանել քլորով, պատասխանը հիմնավորեք…
*10-Աղաթթվի ո՞ր աղի 0.9%-֊անոց ջրային լուծույթն է կոչվում «ֆիզիոլոգիական լուծույթ»: 1 կգ ֆիզիոլոգիական լուծույթ պատրաստելու համար քանի՞ գրամ աղ և ջուր պետք է վերցնել: Դասագրքից սովորել էջ 41-ից 59-ը և կատարել 46, 51, 55, 58 էջերի առաջադրանքները:

Լաբորատոր փորձեր՝ <<Աղաթթվի քիմիական հատկությունները>>

Փորձ 1. Հայտանյութերի ( մեթիլնարնջագույն, լակմուս, ֆենոլֆտալեին) գույնի փոփոխությունը թթվային միջավայրում:

Փորձ 2. Ցինկի քլորիդի ստացումըտեղակալման ռեակցիայի օգնությամբ ցինկի և աղաթթվի փոխազդեցությամբ: Գրեք Ձեր կողմից իրականացրած ռեակցիայի հավասարումը և որոշեք. ա) ռեակցիայի հետևանքով ստացված աղի զանգվածը (գ), բ) անջատված ջրածնի ծավալը ( լ, ն.պ. ),եթե փորձի համար վերցրել եք m գ մետաղ:

Реклама

Փորձ 3. Իրականացրեք չեզոքացման ռեակցիա նատրիումի հիդրօքսիդի և աղաթթվի միջև: Գրեք համապատասխան ռեակցիայի հավասարումը և որոշեք ռեակցիայի հետևանքով ստացված աղի՝ նատրիումի քլորիդի զանգվածը (գ), եթե փորձի համար օգտագործել եք նատրիումի հիդրօքսիդի 10 գ 10%-անոց լուծույթ:

Փորձ 4. Իրականացրեք փոխանակման ռեակցիա նատրիումի հիդրոկարբոնատի(խմելու սոդա) և աղաթթվի միջև: Գրեք ընթացող ռեակցիայի հավասարումը և հաշվեք ռեակցիան իրականացնելու համար անհրաժեշտ նատրիումի հիդրոկարբոնատի զանգվածը, որպեսզի ռեակցիայի հետևանքով անջատվի 0,05 մոլ ածխաթթու գազ:

հալոգեններ են կոչվում 7րդ խմբի գլխավոր ենթատարերն են

ֆտոր քլոր բրոմ յոդ աստատ

F9

Cl17

ատոմմի միջուկում նեյտրոնների թիվը որոշում ենք այս բանաձևում

N=A-z

A զանգվածային թիվ

35-17=18

իզոտոպ են կոչվում այն նույն տարրի ատոմները որոնք միջուկում ունեն միևնույն թվով պրոտոններ բայց տարբեր թվով նեյտրոններ

Cl 17 )12e )2 8e )37e

Br35 )2 )8 )18 )7

proton=

I 53) 2 8 18 18 7

Վահան Տերյանն այն բացառիկ բանաստեղծներից է, որի ստեղծագործություններն առաջին իսկ հրապարակումից մինչ օրս գնահատված են և՛ ընթերցողական, և՛ գիտական դաշտում: «Այլ հարց է Տերյանի՝ որպես հանրային և քաղաքական գործչի ընկալումը:

Տերյանն ազնիվ-շիտակ է թե´ որպես քաղաքացի, թե´ որպես հասարակական գործիչ: Տերյանի բանաստեղծությունները կարդալով կարելի է մտածել, որ նա թուլասիրտ, կամ թախծոտ մարդ է: Տերյանն իր գրականությամբ ամբողջությամբ փոխեց և քաղաքային մշակույթի աստիճանի բարձրացրեց մեր հայացքը, մտածողությունը և՛ պոեզիայում, և՛ առհասարակ լեզվական խոհականության առումով: Ինչպես Պուշկինը կարողացավ ռուսաց լեզուն փրկել իր բանաստեղծությամբ, այնպես էլ Տերյանը կարողացավ նոր մշակույթ ստեղծել իր քնարերգությամբ։ Ոչ ոքիս համար այլևս գաղտնիք չէ այն, Տերյանը համարում էր, որ լեզուն ազգի ոգին է: Նա այլ, շատ ուժեղ զգացմունքներ ուներ իր ազգի, հայրենիքի նկատմամբ, այդ պատճառով էլ մյուսներից ավելի շատ էր զգում հայրենիքի ցավը և ավելի բարդ էր այն տանում: